Większość z nas nie czuje się pewnie w obliczu czyjejś straty. Trudno nam patrzyć na rozpacz przyjaciela po śmierci rodzica, dziecka, innych bliskich… Nie wiemy, jak się zachować, jakich słów użyć, zastanawiamy się, co wypada powiedzieć, a czego nie. W rezultacie często unikamy kontaktu i „umywamy ręce”, pozostawiając pogrążoną w żalu osobę, aby sama uporała się ze swoją stratą.
„Kiedy proszę, byś mnie wysłuchał, a ty dajesz mi rady, to nie robisz tego o co cię prosiłem. Kiedy proszę, byś mnie wysłuchał, a ty zaczynasz mi tłumaczyć, dlaczego nie powinienem się tak czuć, ranisz moje uczucia. Kiedy proszę, byś mnie wysłuchał, a ty starasz się rozwiązywać moje problemy, czuję, że mnie zawiodłeś. SŁUCHAJ! Wszystko, czego chcę, to byś mnie wysłuchał. Nic nie mów, nic nie rób – po prostu usłysz mnie!” – Ralph Roughton
A więc w jaki sposób mówić do kogoś, kto cierpi? Obawiamy się, że powiemy coś niewłaściwego i pogorszymy sytuację; co w takim razie jest właściwe? Oto słowa, których lepiej unikać:
Frazes nr 1: „Wiem, jak się czujesz”
Nie bądź pewien, że wiesz, jak czuje się ktoś inny. Te słowa nie są pocieszające i Ty sam też nie chciałbyś ich usłyszeć. To stwierdzenie nie może być wstępem do żadnego dialogu. Jeśli chcesz, możesz zamiast tego poprosić: „Opowiedz mi, jak się czujesz”. To będzie wyrazem Twojego zaangażowania i chęci zrozumienia cierpiącej osoby.
Frazes nr 2: „To część boskiego planu”
Nie sugeruj, że jesteś wszechwiedzący i znasz szczegóły działania opatrzności. Nie tłumacz tego, co się stało. W obliczu śmierci bliskiego te słowa budzą zazwyczaj gniew i złość.
Frazes nr 3: „Teraz Twój bliski jest w lepszym miejscu, lepszym świecie, raju”
Nie używaj tego typu stwierdzeń, jeśli nie jesteś absolutnie pewien czyichś przekonań. Człowiek pogrążony w żałobie niekoniecznie w to uwierzy, więc lepiej upewnić się, jakie jest jego zdanie na ten temat.
Frazes nr 4: „Co prawda teraz cierpisz, ale za wiele rzeczy w Twoim życiu powinieneś być wdzięczny”
Osoba pogrążona w głębokim smutku nie będzie zainteresowana rozpatrywaniem dobrych i szczęśliwych chwil, których doświadczyła w życiu. W obliczu świeżej tragedii rodzinnej nie są one ważne i nie przyniosą żadnego pocieszenia.
Frazes nr 5: „Zadzwoń do mnie, jeśli będziesz czegoś potrzebować”
Osoba, która straciła bliskiego, raczej nie będzie Ci się narzucać. Lepiej, jeśli zaoferujesz coś bardziej konkretnego, na przykład: „ Mam wolny dzień, może wpadnę do Ciebie i pomogę Ci w porządkach?”, lub: „Mogę dziś podrzucić Twoje dziecko do szkoły”, „Chętnie pomogę Ci w zrobieniu zakupów”.
Frazes nr 5: „To już za Tobą. Teraz masz czas, aby zająć się swoim życiem”
Osoba pogrążona w żałobie po stracie bliskiego zazwyczaj potrzebuje czasu, aby zastanowić się, jak dalej będzie wyglądało jej życie. Nie mów, że może się teraz zająć tym czy owym. Może to zostać odebrane jako sugestia, aby jak najszybciej zapomnieć o zmarłym. Żal po stracie najbliższego ma swoje własne tempo i „poganianie” na nic się nie zda.
Frazes nr 6: „Powinieneś… zrób… musisz…”
Oświadczenia rozpoczynające się od tych słów są zbyt autorytarne i raczej zniechęcające. Zamiast tego możesz zasugerować: „Czy myślałeś o tym, aby…”, „Mógłbyś…”
Frazes nr 7: „Zrobisz tak… wybierzesz to…”
Nie możesz podejmować decyzji za kogoś. Możesz jedynie pomóc je podjąć, dyskutując o plusach, minusach i możliwych konsekwencjach. Pamiętaj, że jeśli to Ty podejmiesz decyzję, będziesz pełni odpowiedzialny za jej skutki. Zła decyzja może zrazić przyjaciela do Ciebie, a dobra, lecz podjęta przez Ciebie, może spowodować, że przyjaciel będzie się czuł od Ciebie zbyt zależny.
Frazes nr 7: „Nie płacz, nie żałuj, nie okazuj smutku”
Nie zniechęcaj przyjaciela do okazywania bólu i żalu. Jeśli pojawiają się łzy i smutek, nie zmieniaj tematu. Bądź w pobliżu, okaż zainteresowanie, przytul, uściskaj, zrób kawę, podaj chusteczkę.
Frazes nr 8: „Ja wierzę, że… Jestem przekonany, że…”
Nie wywyższaj swoich przekonań i wartości. Zamiast tego „zamień się w słuch” i wysłuchaj, co osoba pogrążona w żałobie powie o swoich wartościach i przekonaniach. Możesz dzielić się swoimi poglądami, o ile nie próbujesz na siłę przekonać drugiej osoby, że Twoje przekonania są „lepsze”, „bardziej słuszne”.
Zanim powiesz cokolwiek, spróbuj postawić się w sytuacji drugiej osoby i zastanów się, czego Ty sam nie chciałbyś usłyszeć. Pamiętaj, że nieostrożnie wypowiedziane słowa mogą kogoś urazić. Wspieraj obecnością, pomocą i gestem; słuchaj… słuchaj.
Tekst oparto o materiały źródłowe ze strony: americanhospice.org
